سنگ لعل - spinel
سنگ لعل چیست ؟
در بازار لعل (spinel) و گارنت (garent) را عملا یک سنگ می دانند چرا که تشخیص این دو گوهر از هم بسیار سخت می باشد. به طور کلی می توان لعل را نوع با کیفیت تر گارنت دانست و در عین حال بسیار کمیاب تر می باشد. این گوهر که همه خبرگان نگین های جواهری در پی آن هستند، این گوهر با وجود اینکه به اندازه نگین و انگشتر یاقوت قرمز شناخته شده نیست، اما علاقه مندان خود را دارد و به گونه ای می توان گفت تاجران گوهر های قیمتی و گرانبها و گردآورندگان همیشه در پی این هستند که این سنگ قیمتی را در کلکسیون خود داشته باشند. اما چه ویژگی ای در این سنگ نهفته است که به این اندازه محبوب و دوست داشتنی است
امروزه این گوهر در مناطق زیادی از جهان یافت می شود که لعل بدخشان جزو معروف ترین های آن است. با توجه به موقعیت هر نقطه، گوهر به دست آمده از آن منطقه حاوی خصوصیات ظاهری و فیزیکی گوناگونی می باشد ولی خواص لعل در همه انواع آن مشابهت های زیادی دارند. انواع مختلف آن دارای نام های تجاری و علمی متفاوتی هستند و این تفاوت هم به خاطر تنوع در رنگ ها و گونه این دسته از سنگ ها می باشد. در فرهنگ دهخدا به گفته منابع قدیمی امده که: سنگی نازک با سرخی درخشان و از یاقوت سست‌تر و نرم تر است. رنگ های مختلفی را دارا می باشد، سرخ و زرد و غالبا سبز و بنفش و مرغوبترین گونه آن لعل سرخ بدخشانی است. در دوران گذشته این نگین شناسایی نشده بوده است و به همین علت در کتب و نوشته های تاریخی کمتر از آن نام برده شده است و پس از آن در کوه لعل بدخشان یافت شد. در مسیر آذربایجان نیز معدن وجود دارد اما سنگ لعل آن نا رسیده است و رنگ تیره ای با کبودی زند دارد، بدین سبب قیمت و ارزش زیادی ندارد. این نگین که در واقع همان سنگ اسپینل می باشد از آلومینات منیزیم ساخته شده و رنگ قرمز آن به علت وجود کروم و آهن در نگین بوده، سختی این گوهر به میزان ۸ مقیاس موس و با شبکه ای بلوری مکعب شکل و مثل الماس است
سنگ لعل برخلاف نگین الماس بدون هرگونه شکافی است و به شکل بلور های هشت وجهی به وجود می آید، به دلیل پراکندگی این گونه بدست آمده رنگ آتشین زنده دارد و میزان رنگ آن به علت حقیقت تک انکساری اش است، اغلب گوهرهای قیمتی و گرانبها انکساری دو چندان دارند و در این میان فقط سنگ لعل، الماس و نگین و انگشتر گارنت این خصوصیت را دارند. اسپینل به صورت کلی به عنوان یک ماده معدنی دگرگونی در سنگ آهک پدید می آید. این نگین جواهر را در چاله های شن و ماسه و به صورت سنگ های ریز شده، مشاهده کردند. اسپینل در حال حاضر در مرتبه اول در برمه، سریلانکا، تانزانیا و تاجیکستان و بیشتر به همراه کروندوم” corundum” استخراج می شود. گوهر های درشت خیلی نادر و کمیاب هستند؛ یک سنگ لعل برمه ای به وزن ۱۰ قیراط، عملا وجود ندارد. اغلب یاقوت های سرخ مناطق برمه، کمتر از ۲ قیراط هستند، اما بعضی از نگینهای یاقوت سرخ بزرگتر هم دیده شده اند که از تانزانیا ریشه می گیرند. به هر میزان رنگ این گوهر به سمت صورتی های روشن یا قرمزهای گارنتی کمرنگ شود، از قیمت و بهای سنگ لعل سرخ نیز کاسته می شود. این گوهر به شکل رنگ آبی سیر که بنام آبی کبالت (cobalt blue) شهرت دارد نیز یافت می شود. همینطور دیگر رنگ های این نگین با ارزش به صورت بنفش، صورتی، سبز -آبی، نقره ای، سرخ، برنز و نارنجی می باشد. به علاوه اینکه یک نمونه گوهر مشکی هم در تایلند و استرالیا وجود دارد.
راز بزرگ سنگ لعل چیست؟ جواب این سوال این است که این گوهر در بررسی های گوناگون در مقابل یاقوت سرخ (ruby ) و یاقوت کبود (sapphire) ارزش کمی ندارد و با آن ها برابر است. با این تفاوت که یاقوت سرخ به مقدار کمی سخت تر از این گوهر بوده (سختی یاقوت به میزان ۹ در برابر سختی ۸ لعل) و این گوهر نیز در مقایسه با یاقوت سرخ دارای خال های کمتری بوده و حرارت و درخشش بیشتری نیز دارد. این گوهر به هیچ وجه حرارت دهی یا بهبودبخشی نمی شود؛ به این صورت که هیچ گونه بهبود بخشی شناخته شده و موثری برای بهبود رنگ یا شفافیت آن وجود ندارد. امروزه میتوان گفت تقریبا هر یاقوت سرخ مقرون به صرفه ای به شکل های مختلفی بهبود بخشی شده است. البته این نکته نیز حائز اهمیت است که از آنجایی که این نگین تک انکساری می باشد و یاقوت سرخ انکسار مضاعف دارد، رنگ اولیه در لعل سرخ، خالص تر، بهتر و شدید تر از رنگ های قرمز موجود در اغلب گونه های یاقوت سرخ بنظر می رسد. اما این نگین به طور معمول ۲۰ الی ۵۰ درصد ارزش یاقوت سرخ است و همین مسئله موجب شده که این نگین، گوهر فوق العاده باارزش و گرانبهایی در بازار که در آن قیمت نگین های خوب بطور سالانه در حال افزایش است، شود. باوجود زیاد بودن معادن این گوهر (از جمله لعل بدخشان در افغانستان) عرضه و دسترسی به این گوهر با شکوه بسیار محدود می باشد و این مسئله موجب شده تا صنعت طلا و جواهر قادر نباشد بازار عرضه مناسب داشته باشد، و در نهایت به همین سبب سنگ لعل کمتر شناخته شده است و از ارزش زیادی برخوردار نیست. بنابراین این گوهر همچنان به شکل عمده و وسیع جزو سنگ های کلکسیونرها می باشد
سنگ لعل با ترکیب شیمیایی Mg3Al2(SiO4)3 و وزن مخصوص ۳٫۶۰ تا ۴٫۲۵ در رنگ و جلوه های گوناگونی مشاهده می شود. این گوهر زیبا دارای کلیواژی ناقص است. دارای خصوصیت چند رنگی و فلورسانس نیست و شکست دوگانه فقط در گونه رودالیت (Rhodolite) مشاهده شده است. ساختار کریستالی آن ایزومتریک می باشد که در قالب ها و صفحاتی به صورت لوزی و یا دوازده سطحی دودکاهدرون و یا صفحاتی به شکل ذوزنقه دوازده سطحی می باشد
عنوان کتاب ” لعل بدخشان ” از طرفی به منطقه ی تبعید ناصر خسرو و از طرف دیگر به نگین مشهور لعل بدخشان اشاره دارد، اما در واقع به فهم و درک خود وی از ارزش هر شخص، و فطرت انسانی و موضوعی اشاره دارد که سرانجام در زندگی آدمی مهم است. زمانی که از او سوال می شود که چرا در منطقه ی دوردستی مثل درّه ی یمگان زندگی می‌کند، در پاسخ می گوید که هیچ فردی این نگین را به خاطر اینکه در معدنی آلوده جای گرفته و یا درّی را به سبب اینکه از میان صدفی لزج و ناخوشایند بر آمده است، خوار و بی ارزش به شمار نمی آورد و در واقع خواص لعل و هر گوهری به منشا آن نیست. به عبارتی، محیط یا منشاء شخصی ارزش و گوهر درونی او را تعیین نمی‌کنند. با این دیدگاه، این سنگ همچنین مشخص می کند که چه چیزی خوب است، و چه چیزی در سرشت آدمی، یعنی جان و روح، جاودان است. این مسئله برای ناصر خسرو، هم در دنیای معنوی و هم در جهان مادی کار می‌کند و در هر انسانی جان هر کسی است که مسئول حال و امید برای زمان آینده است
دررابطه با سنگ لعل بدخشان در ولایت بدخشان در منطقه شمال شرق افغانستان یکی از بهترین، سرسبزترین و غنی‌ترین ولایت های این کشور به شمار می آید که به علت معادن لعل بدخشان ، لاجورد، طلا و زمرد در سراسر جهان از شهرت بسیار زیادی برخوردار است.
صاحب آنندراج می‌گوید: معدن آن پنهان بود تا در زمان حکومت اوایل عباسیان در منطقه ختلان زلزله‌ای عظیم و بسیار مهیب رخ داد و کوه سکنان فرو پاشید، که این نگین یافت شد و آن را گونه های زیادی می‌باشد: رمانی و پیازی و تمری و لحمی و عنابی و بقمی و ادریسی و دوشابی و عقربی و سنگ لعل پیکانی و قطبی و مرغوب ترین آن عقربی است و بعد از آن پیازی و سپس تمری و رمانی و پیکانی، نگینی که آن را به صورت پیکان تراش دهند و زنان آن را گوشواره سازند و ناب از ویژگی های این گوهر است. حکیم مؤمن طبیعت این نگین را در گرمی و سردی معتدل متمایل به حرارت برشمرده است
خواص لعل اسپسارتین
از جمله خواص لعل اسپسارتین میتوان به ترغیب خوش بینی، اعتماد و اطمینان، شهامت، ارتقای اظهار وجود، خلاقیتی جدید و افزایش فعالیت در بدن می شود. این نگین حقیقت های پنهان را به منصه ظهور می گذارد. همچنین به علت تقویت و تاثیر در چاکرای دوم باروری و قدرت جنسی را افزایش داده و غدد درون ریز را تحت تاثیر قرار می دهد.
خواص لعل رودولیت
نوع رودولیت فعالیت بسیار مفیدی در رابطه با انرژی های چاکرای پایه، قلب و تاج و ترکیب آنها باهم دارد و حمایتی جسمانی، احساسی و روحی را انجام می دهد.
از این خواص لعل رودولیت در رابطه با تسکین دادن، درمان و شفای حوزه احساسی، آسان نمودن مسیر ارتباط با درک درونی، هماهنگ شدن با قلب، درمان مسائل جسمانی که منشا زخم های احساسی دارند استفاده می شود.
خواص لعل گروسولار
از خواص سنگ گارنت های گروسولار جذب کنندگی لرزشی طبیعی عالی برای بیان داشتن فراوانی است و برای بهره گیری در تجارت و موفقیت بسیار مثمر ثمر می باشند. این نگین مربوط به اشتیاق و ذوق فردی می باشد و شخص را در یاری رساندن در موقعیت های متفاوت از جمله در جنبه های مثبت اقتصادی، خلاقیت، احساسی، هنرمندانه و همچنین سلامتی جسمانی تقویت و همراهی می نماید. البته اگر این سنگ را با مولداویت سبز ترکیب کنید و همراه داشته باشید به بالاترین آرزوهای دست نیافتی خواهید رسید